عرفان یک دانش و قابل نقد است. باید به موضوع عرفان به عنوان یک نظریه و دانشی که ممکن است مصادیق درست و مصادیق نادرست داشته باشد، نگاه علمی داشته باشیم. جریان‌هایی در حوزه علمیه قم و حوزه علمیه مشهد هستند که در نقد بزرگان و شخصیت‌های علمی و دینی تندروی می‌کنند تا جایی‌که به یک مرجع تقلید هم رحم نمی‌کنند و حکم تکفیر برایش صادر می‌کنند.
بنی امیه به سبب سابقه تاریک در رفتار ظالمانه و تبعیض آمیز، در قلوب ایرانیان جایی نداشتند؛ بنابراین ایرانیان به طور طبیعی به امام حسین علیه السلام گرایش پیدا کردند و بعدها هم در سقوط بنی امیه نقش بزرگی ایفا نمودند، زیرا بنی عباس با شعار حمایت از آل محمد قیام کردند؛ اما بعدا معلوم شد که این جریان نیز با مکتب اهل بیت فاصله دارد. برخی از شاگردان امام صادق و سایر ائمه در ایران حضور یافتند و با تبلیغ و ترویج گسترده، مکتب اهل بیت، ایرانیان را به پیروی از این مکتب دعوت کردند. برخی از امام‌زادگان نیز به سبب ظلم منصور دوانیقی به ایران آمدند در سراسر این دیار پراکنده شدند. این حضور عامل دیگر گسترش تشیع در ایران بود.
در میان جمعی از روشن‌فکران غرب‌زده که تنها راه توسعه و پیشرفت را در تقلید کامل و بی چون و چرا از روش‌ها و سبک زندگی جوامع غربی می‌دانند معدود افراد منتسب به روحانیت نیز مشاهده می‌شود که خوشبین به الگوی تمدنی غرب برای توسعه و پیشرفت جوامع اسلامی هستند. جریانی که از گذشته تا به امروز دنبال الگو گرفتن از آرایه‌های پنهان و آشکار تمدنی غرب برای توسعه است.
مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین علی دوانی، مؤلف کتاب معتقد بود «نهضت روحانیت از مشروطه تاکنون گسستگی نداشته است»، چنین باوری او را ترغیب به ثبت این نهضت در تاریخ معاصر ایران کرد، او با جمع‌آوری اسناد، اعلامیه‌ها، نوارهای سخنرانی، عکس‌ها و دیگر مدارک ارزشمند، هدف خود را دنبال کرد و بعدها کتابش را با نام «نهضت روحانیون ایران» منتشر نمود.
می‌توان گفت مارکسیسم، عکس‌العملی در برابر نظام ظالمانه سرمایه‌داری بود و برای سالیان طولانی توانست در بخش‌های وسیعی از جهان، انسان‌های بسیاری را به خود جذب کند. این جاذبه در اثر آموزه‌های الحادی و مخالف با فطرت این مکتب نبوده است، بلکه این موفقیت وامدار ظلم نظام سرمایه‌داری و به ستوه آمدن مردم از لیبرالیسم است.پس از شناخت کمونیسم لازم است تا با برخی از گروه هایی که ذیل این جریان قرار می‌گیرند آشنا شویم.
در تفکر التقاطی، «دنیا» همان زندگی در نظام سرمایه‌داری و «آخرت»، به معنای نظام عادلانه سوسیالیستی است که بعد از آن نظام برقرار خواهد شد و «خلود»، فانی شدن فرد در طریق تکامل جامعه است؛
واکاوی جریان‌های حوزوی امری است که برای حفظ روند رو به رشد حوزه علمیه و جلوگیری از نفوذ افکار و جریانات منحرف و آسیب‌زا ضروری است و این امر باعث شد تا مصاحبه‌ای با حجت‌الاسلام و المسلمین حسن غفاری‌فر از محققین و صاحب‌نظران این عرصه داشته باشیم. وی در بخش‌های گذشته چرایی وجود این جریانات و نقش عوامل مختلف در به وجود آمدن آنها را تبیین کرد و در این بخش ضمن بیان دیگر عوامل نفوذ، چرایی پایداری و عدم افول حوزه با وجود این جریانات را تحلیل می‌کند.
جریان‌شناسی عبارت است از شناخت منظومه و گفتمان، چگونگی شکل‌گیری، معرفی مؤسسان و چهره‌های علمی و تأثیرگذار در گروه‌های فکری، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی. جریان شناسی متناسب با موضوع و سوژه مورد شناسایی دارای انواع گوناگون و پسوند‌های مختلف است.
از منظر رهبر معظم انقلاب، حوزه سکولار مولفه هایی دارد که برخی از آنها عبارتند از: 1- کناره گیری و انزوا 2- تحجر و جمود 3- بی‌خبری 4- بی‌تفاوتی 5- نگاه غیر جدّی به حکومت 6- بی‌بصیرتی 7- جهل و بی‌خبری
همان‌طور که از نام این حزب پیداست، خود را «میانه‌رو» و «اعتدالی» معرفی می‌کند و شعار حسن روحانی، رهبر حزب، در انتخابات ریاست جمهوری نیز «اعتدال» بود. شعاری که گرچه هیچ‌گاه مفهومش از جانب مدعیان، درست تبیین نشده است ولی کسی نمی‌تواند منکر حُسن ظاهری آن شود.
