روشنفکران غربگرای ایرانی، از آنجا که توان گرفتن اعتقادات دینی از مردم ایران را نداشتند و باورهای عمیق توده‌های مردم و روحانیت بیدار شیعه، مانع کار آنها بود، به طرح «اصلاح دین» به جای «احیای دین» روی آوردند و همان نسخه پروتستان‌گرایی در دنیای مسیحی غرب را برای دنیای اسلام توصیه و تجویز کردند و از پروتستانتیزم اسلامی سخن گفتند.
با ورود افکار غربی به جامعه ایران در عصر قاجار، از آنجا که حاملان و عاملان تفکرات غربی، امکان طرح آشکارای اندیشه خود را نداشتند، دست به اقدامات پوششی و استتاری زدند. آنان یا نمی‌توانستند آشکارا با اسلام مخالفت کنند یا نمی‌خواستند چهره‌ای غیر مسلمان از خود به نمایش بگذارند. همچنین برخی از آنها همچنان علایق مسلمانی را در خود زنده می‌دیدند و با وجود اینکه دل در گرو دیگری داشتند، می‌خواستند به اسلام نیز وفادار بمانند. از میان ایرانیان فرنگ رفته یا آشنا با مکاتب غربی، علاوه بر متأثران از سوسیالیسم و مارکسیسم، عده‌ای نیز تحت تأثیر افکار اومانیستی و لیبرالیسم بودند؛ از این رو در بازگشت به ایران، همان اومانیسم و لیبرالیسم را با دین آبا و اجدادی خود تلفیق کردند تا به تصور خود راه پیشرفت و توسعه ایران را همچون اروپا هموار کنند.
کسانی که هنوز نتوانسته‌اند جلوه انقلابی اسلام را درک کنند، باز هم در حوزه‌ها و در کسوت روحانیت هستند. هنوز کسانی که به جای کینه امریکا و دشمنان، قلب‌های آنها جایگاه کینه مجاهدان فی‌سبیل‌اللَّه و جوانان مؤمن و پرچمداران حقیقت است، در حوزه‌ها و بیرون از حوزه‌ها نیز پیدا می‌شوند.
سازمان مجاهدین خلق یا به اصطلاح منافقین،در دهه شصت یکی از فعال‌ترین جریان‌ها در ایران به شمار می‌رفت که شکل‌گیری آن به دهه ۴۰میلادی و ۱۳۴۴شمسی برمی‌گردد.
اشاره: برای شناخت فرایند شکل‌گیری و تأسیس جریان التقاطی در ایران معاصر، مروری بر بستر تاریخی تحولات سیاسی - اجتماعی ایران از ابتدای دوره قاجاریه، ضروری می‌نماید. چگونگی تأسیس سلسله قاجار و بررسی اوضاع ایران در اوایل قرن سیزده هجری (نوزده میلادی)، در ابعاد مختلف به ما در درک و تحلیل جریان‌شناسی فکری - سیاسی این دوره کمک می‌کند.
2- 1. فرایند سیاسی - اجتماعی، زمینه ساز افکار التقاطی در این دوره
