گفتگو |‌ قرار بود حاکمیت و حکومت از کانال منتظری به منافقان و اسلام آمریکایی برسد

 

بخش اول گفتگو با حجت الاسلام محمد علی لیالی به جریان‌شناسی این جریانات در حوزه علمیه و نقش این جریان ها و مراکز مرتبط با این جریان ها در حوزه علوم دینی پرداختیم در ادامه این گفت وگو بخش دوم را بیشتر اختصاص دادیم به مسایل دانشگاه مفید و تفکرات حاکم بر این دانشگاه و نوع عملکرد افرادی که در این دانشگاه نقش و ارتباط دارند... توصیه می‌شود قبل از خواندن بخش دوم گفت وگو حتما بخش اول آن خوانده شود.

حوزه‌شناسی | جریان‌های کلامی در حوزه اصفهان

مهم­ترین تحول در علم کلام عقل­‌گرای امامیه در حله گرایش آن به استفاده از ادبیات فلسفی مشاء است که با حضور دو شخصیت بزرگ شیعی، یعنی خواجه نصیر الدین طوسی و علی بن میثم بحرانی گره خورده است.

 

کلام نص­‌گرا و عقل­‌گرا

کلام امامیه در طی سده‌­های گذشته تحولاتی را پشت سر گذاشته و جریان‌­هایی را در خود پرورانده است. به طور اجمال می‌توان به دو جریان کلام نص­‌گرا و عقل­‌گرا در امامیه اشاره کرد. تقابل بین این دو جریان را می‌­توان در دو مدرسه قم و بغداد مشاهده کرد. مدرسه قم از دیرباز مرکز تولید و نشر معارف حدیثی امامیه بود و این مهم در سده سوم و چهارم با ظهور شخصیت‌­هایی مانند أحمدبن محمد بن عیسی، ابراهیم بن هاشم، سعد بن عبدالله اشعری و محمد بن ولید و محمد بن یعقوب کلینی و شیخ صدوق به اوج خود رسید.

بغداد نیز به عنوان پایتخت جهان اسلام از آغاز تأسیس از سوی دانشمندان شیعه مورد توجه قرار گرفت و با مهاجرت شمار قابل توجهی از شیعیان به این شهر به تدریج به یکی از پایگاه‌های رسمی امامیه تبدیل شد. اما رونق دانش­‌های شیعی و به ویژه توسعه علم کلام در این دیار را تا اندازه زیادی باید مرهون شکل­‌گیری دولت آل بویه در ایران و گسترش دامنه آن تا بغداد دانست.

 در این دوره تاریخی که به طور عمده به اواخر قرن چهارم هجری و نیمه نخست قرن پنجم باز می‌­گردد، دانش کلام شیعه به دست شخصیت­‌های نامداری مانند شیخ مفید (۴۱۳ق) و سید مرتضی (م ۴۳۶ق) و شاگردان آن دو به ویژه شیخ طوسی (م ۴۶۰ ق) به یک منظومه معرفتی جامع و روزآمد دست یافت که پیش از آن تا بدین پایه سابقه نداشت.

کلام عقل‌گرا

هرچند جریان کلام عقل­‌گرا قدرت بیشتری پیدا کرد و کلام رسمی امامیه را نمایندگی کرد، ولی جریان حدیث­‌گرا نیز به شکل محدودی در بین امامیه ادامه یافت؛ برای مثال می­‌توان ادعا کرد که این از جریان کلامی هر دو در ری نیز ادامه پیدا کردند. در ری شخصیت­‌هایی مانند قطب ­الدین اوندی (۵۷۳) و ابن شهر آشوب (۵۸۸) از جریان کلام حدیث‌گرا به شمار می‌روند و شخصیت­‌هایی مانند سدید الدین حمصی ( اوائل سده هفتم)، مقری نیشابوری (قرن ششم)، مفید نیشابوری طبرسی صاحب مجمع ­البیان (۵۴۸) و ابو الفتوح رازی (اوایل سده ششم) اشاره کرد.

پس از ری در حله نیز این دو جریان به حضور خود ادامه می‌­دهند. هر چند حله از ابتدا حضور فقهای امامیه بوده است؛ ولی پس از مدتی به دلایل مختلفی از بزرگان کلام امام می‌­شود که در این شهر حضور پیدا کرده و به تعلیم کلام بپردازند. سدید الدین حمصی رازی نقل می­‌کند در هنگام مراجعت از مکه به درخواست برخی از علمای حله در آن­جا به تدریس علم کلام پرداخته و کتاب المنقذ من التقلید و المرشد الى التوحید یا همان التعلیق العراقی را برای گروهی از جویندگان این علم املاء کرده است. پس از او متکلمان بزرگی همچون سدید الدین ابن وشاح حلی که استاد کلام محقق حلی (م ۶۷۶ق) و سید بن طاوس (م ۶۶۴ق) بود و یا مفید الدین محمد بن جهیم اسدی (م ۶۸۰ق) و پدر علامه حلی، یعنی یوسف بن مطهر حلی که هر دو از معاصران محقق حلی بودند، و محقق حلی آن دو را به خواجه طوسی در اولین زیارتش از حله به عنوان «اعلمهم بالأصولین» معرفی کرده است، در حله پا به میدان کلام گذاشتند.

تحول علم کلام عقل‌گرا

مهم­ترین تحول در علم کلام عقل‌­گرای امامیه در حله گرایش آن به استفاده از ادبیات فلسفی مشاء است که با حضور دو شخصیت بزرگ شیعی، یعنی خواجه نصیر الدین طوسی و علی بن میثم بحرانی گره خورده است. طوسی با نگارش کتاب تجرید العقاید و بحرانی با کتاب قواعد المرام در حقیقت چارچوب کلام متأخر امامیه را بنیان نهادند. البته این علامه حلی (م ۷۲۶ق) بود که با شاگردی نزد هر این دو به شرح و بسط اندیشه‌های آنان پرداخت و با قدرت و نفوذ فقهی و سیاسی خود این مکتب فکری را بر محافل علمی شیعه مسلط ساخت...

ادامه دارد ...

منبع: جریان‌های فکری حوزه علمیه اصفهان- محمدجعفر رضایی

 

 

کلام ولایت | امام چواد مجاهد در مقابل قدرت‌های منافق و ریاکار

هر یک از امامان معصوم(ع) دارای فضیلت‌هایی هستند، امام محمد تقی(ع)، حضرت جوادالائمه(ع) فرزند امام رضا(ع) مشهور به جود و سخا هستند. بخش کوتاهی از شخصیت بزرگوار این حضرت را در کلام رهبر معظم انقلاب می‌خوانیم.

 

امام جواد مانند اسوه و مقتدا

امام جواد مانند دیگر ائمه‌ی معصومین برای ما اسوه و مقتدا و نمونه است. زندگی کوتاه این بنده‌ی شایسته‌ی خدا، به جهاد با کفر و طغیان گذشت. در نوجوانی به رهبری امت اسلام منصوب شد و در سال‌هایی کوتاه، جهادی فشرده، با دشمن خدا کرد به طوری که در سن ۲۵ سالگی یعنی هنوز در جوانی، وجودش برای دشمنان خدا غیر قابل تحمل شد و او را با زهر شهید کردند.

همان‌طوری که ائمه‌ی دیگر ما علیهم‌السلام با جهاد خودشان هر کدام برگی بر تاریخ پر افتخار اسلام افزودند، این امام بزرگوار هم گوشه‌ی مهمی از جهاد همه جانبه‌ی اسلام را در عمل خود پیاده کرد و درس بزرگی را به ما آموخت.

 

امام جواد(ع) مجاهد حکومت الله

آن درس بزرگ این است که در هنگامی که در مقابل قدرت‌های منافق و ریاکار قرار می‌گیریم، باید همت کنیم که هوشیاری مردم را برای مقابله‌ی با این قدرت‌ها برانگیزیم. اگر دشمن، صریح و آشکار دشمنی بکند و اگر ادعا و ریاکاری نداشته باشد، کار او آسان‌تر است. اما وقتی دشمنی مانند مأمون عباسی چهره‌ای از قداست و طرفداری از اسلام برای خود می‌آراید، شناختن او برای مردم مشکل است. در دوران ما و در همه‌ی دوران‌های تاریخ، قدرتمندان همیشه سعی کرده‌اند وقتی از مقابله‌ی رویاروی با مردم عاجز شدند دست به حیله‌ی ریاکاری و نفاق بزنند.

امام جواد می‌خواست به مردم بگوید که من طرفدار اسلام و طرفدار خاندان پیغمبرم. امام علی‌بن‌موسی‌الرضا صلواةالله‌علیه و امام جواد صلواةالله‌علیه همت بر این گماشتند که این ماسک تزویر و ریا را از چهره‌ی مأمون کنار بزنند و موفق شدند.(1)

 

خاطره‌ی خونین 17 شهریور؛ دنباله‌ی درس جاوید فراموش‌نشدنی است که امام جواد به ما داده است. چرا یک امام بزرگوار در 25 سالگی به شهادت می‌رسد؟ و دستگاه جبار زمان این ذریه‌ی پیغمبر را بیش از آن تحمل نمی‌کند؟ پاسخ به این سخن را زندگی و شخصیت امام جواد به ما می‌دهد. او مظهر مبارزه‌ی با باطل بود، او کوششگر برای حکومت الله بود. او برای خدا و قرآن مبارزه می‌کرد، او از قدرت‌ها نمی‌ترسید، او در حقیقت امام و الگو و پیشاهنگ این حرکتی بود که امروز ملت ایران همگی دست به دست آن را تعقیب می‌کند.(2)

 

  1. ۱۳۵۹/۰۷/۱۸
  2. سخنرانی به مناسبت 17 شهریور در مصلی نماز جمعه‌ی تبریز 1362/06/17

 

 

 

نقدوبررسی فیلم | سریالی که حرف‌هایی می‌زند که تلویزیون نه ماه‌ها که سال‌ها از آن خالی بوده است

 

 

پرده‌نشین نام مجموعه تلویزیونی به کارگردانی بهروز شعیبی و ساخته سال ۱۳۹۳ است. این سریال به روحانیون و حضور آنها در محله‌ها و در کنار مردم توجه دارد و روی این موضوع متمرکز شده که روحانیون می‌توانند در حل مشکلات مردم به آنها کمک‌ کنند.

سریال تلویزیونی پرده نشین محصول شبکه یک است. در این سریال به سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی توجه می‌شود که در گذشته پررنگ بوده و اکنون هم در برخی شهرستان‌ها رایج است، اما مردم در شهرهای بزرگ به دلیل سرعت فناوری از آن فاصله گرفته‌اند.

معرفی کتاب | معرفی کتاب همرزمان حسین علیه السّلام

 

 

کتاب همرزمان حسین علیه السّلام، مجموعهی ده سخنرانی رهبر معظم انقلاب در باب عنصر مبارزه در سیره ی ائمّه‌ی معصومین علیهم السّلام است که در محرّم سال 1393 هجری قمری برابر با بهمن 1351 هجری شمسی _ که فضای اختناق ستم شاهی و فشار و سرکوب مبارزان توسّط ساواک رژیم بیدادگر پهلوی به اوج خود رسیده بود _ در «هیئت انصارالحسین علیه السّلام» تهران ایراد شده است.

یادداشت | دولت تکنوکرات هاشمی، فاقد هرگونه تئوری سیاسی و اقتصادی بومی و اسلامی بود

 

محمد ملک‌زاده

در خصوص نحوه مواجهه جوامع اسلامی با جهان غرب و جبران عقب ماندگی‌های ناشی از استعمار و استثمار، دو جریان عمده در کشورهای اسلامی از جمله ایران شکل گرفت. جریان نخست مربوط به جریان مذهبی و در راس آن روحانیت اصیل به عنوان رهبران دینی و اندیشمندان مسلمان در ایران بود که عقب ماندگی جوامع اسلامی از غرب و تمدن غربی را در فاصله گرفتن از ارزش‌های اصیل دین اسلام می‌دانستند.

در مقابل جریان مذکور، جریانات دیگری از جمله در میان افراد منتسب به حوزه و روحانیت وجود داشتند که خواستار تغییرات اجتماعی و سیاسی بنیادین در کشورهای اسلامی با الگو گرفتن از غرب بودند؛ همچنانکه گذشت این جریان طیف وسیعی را در بر می‌گیرد که از غربگرایان افراطی تا جریان خوشبین به الگوی تمدنی غرب برای توسعه و پیشرفت جوامع اسلامی را در خود جای داده است.

کلام ولایت | آبروی هزار ساله‌ی روحانیت، یک ذخیره‌ی تمام نشدنی

باید مراقب باشیم ما جزو آن موریانه‌ها نباشیم. خدای نکرده هر عملِ زشت و وقیح و یک کار نامناسبی که از یکی از ماها سربزند، رخنه‌ای در آن ذخیره‌ی ارزشمند هزار ساله‌ی روحانیت و علمای شیعه است.

گفتگو | روشنفکرانی که با تاریک‌ فکری دنبال نواندیشی بودند علوم را دینی وغیردینی تقسیم کردند

 

 ما در حال حاضر در موسسه مطالعات راهبردی بعثت بر روی مبحث جریان نواندیشی دینی در فضای حوزه های علمیه مطالعه می‌کنیم. متاسفانه برخی جریان‌ها و افراد به بهانه روشنفکری و نواندیشی دینی اقدام به تاسیس دانشگاه هایی کرده‌اند که هدفشان آموزش علوم غربی به طلبه‌ها است. شعار این دانشگاه‌ها این است که حوزه در ایجاد رابطه بین علم و دین ناموفق بوده است. ولی ما می‌بینیم که برخی از این دانشگاه‌ها که مبادرت به این کار کرده‌اند، در هدف خود ناموفق بوده‌اند. دانشگاهی وجود دارد که بعد از سی سال که از تاسیس آن می‌گذرد تنها توانسته طلبه‌هایی را تربیت کند که نسبت به غرب و علوم غربی منفعل هستند. بسیاری از طلبه‌هایی که به صورت معمم وارد این دانشگاه شده اند، به صورت غیر معمم از این دانشگاه خارج شده‌اند.

در این ارتباط و شناخت بهتر این جریان‌ها، مصاحبه‌ای با آیت الله حسن ممدوحی نماینده مردم کرمانشاه در مجلس خبرگان رهبری و عضو برجسته جامعه مدرسین حوزه علمیه قم انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

تاریخ علما | عالم بزرگی که چون ستاره درخشان، راهنمای خواص و امید برجستگان‌ بود

مقام معظم رهبری، حضرت آیت اللّه خامنه‌ای در پیامی به مناسبت رحلت حضرت آیت اللّه بهاءالدینی، این شخصیت بزرگ را چنین توصیف کردند: «این عالم بزرگ، از جمله نوادری بود که همواره در حوزه‌های علمیه هم چون ستاره درخشان معنویت و عرفان، راهنمای خواص و مایه دلگرمی و امید برجستگان‌اند.

نقدوبررسی فیلم | طلا و مس

فیلم سینمایی طلا و مس که شرح زندگی یک روحانی را روایت می­‌کند، مورد تجلیل و نقدهای مختلفی قرار گرفته است. نقدهای مثبت و منفی که نشان از نگاه‌­های متفاوت به زندگی یک روحانی دارد. رهبر معظم انقلاب نیز با مورد ستایش قراردادن این فیلم، مضمون فیلم را عالی خطاب کرده‌­اند و آن را نمایش کاملی از زندگی یک طلبه عنوان کرده‌­اند.

 

طلبه جوانی به نام «آسیدرضا»

فیلم داستان طلبه جوانی به نام «آسیدرضا» را روایت می‌­کند. سیدرضا به همراه همسر، دختر و پسر خردسالش که از نیشابور به تهران می­‌آیند تا بتواند نزد یکی از بزرگان حوزوی، درس اخلاق بخواند. ولی درس خواندن او مصادف می­‌شود با شروع بیماری همسرش «زهرا سادات». یک بیماری سخت که مرد جوان را با موقعیت­های تازه­ای روبرو می­کند

سیدرضا عزت نفس عجیبی دارد، او هیچ­گاه برای رفع نیازها و حتی واجبات زندگی‌­اش از کسی کمک نمی­‌گیرد و از موقعیت صنفی نیز استفاده نمی­‌کند. در سخت‌­ترین مرحله برای جورکردن پول بیمارستان و مخارج بعدی حاضر نمی­‌شود از راه منبر نیازش را برطرف کند و ترجیح می­‌دهد به قالیبافی مشغول شود، زندگی سیدرضا و همسرش در این شرایط به رنج می­‌آمیزد، با عشق ادامه می­‌یابد و این خود مقدمه­‌ای برای تحول شخصیتی و تعالی روحی اوست...