-
دوشنبه, ۳۰ تیر ۱۳۹۹، ۱۱:۳۶ ب.ظ
کتاب همرزمان حسین علیه السّلام، مجموعهی ده سخنرانی رهبر معظم انقلاب در باب عنصر مبارزه در سیره ی ائمّه‌ی معصومین علیهم السّلام است که در محرّم سال 1393 هجری قمری برابر با بهمن 1351 هجری شمسی _ که فضای اختناق ستم شاهی و فشار و سرکوب مبارزان توسّط ساواک رژیم بیدادگر پهلوی به اوج خود رسیده بود _ در «هیئت انصارالحسین علیه السّلام» تهران ایراد شده است.
مقدمه
معظّمٌ له در این سلسله سخنرانی‌ها، درباره‌ی اهمّیّت شناخت صحیح امامان و توطئه‌ی دشمنان برای تحریف چهره‌ی مبارزاتی آنان، معنای جهاد و مقصود از مجاهدت ائمّه علیهم السّلام سخن گفته‌اند.
وحدت شخصیّت معصومین علیهم السّلام در امر جهاد و حیات سیاسی امام سجّاد، امام باقر، امام صادق و امام کاظم علیهم السّلام را تحلیل کرده و با طرح »انسان 250 ساله»، مراد از آن را توضیح داده‌اند. سپس به بیان حقیقت فعّالیّت‌های سیاسی آشکار امامزادگان از قبیل زید بن علی علیه السّلام پرداخته‌اند، و سپس وجه توجّه ائمّه علیهم السّلام به شعرای مجاهد و برخورد سخت با علمای درباری را بیان کرده و مقصود از تقیّه را شرح داده‌اند.
شرح اجمالی
در فصول ابتدایی این کتاب، بحث امامت و وظایف امام مطرح می‌شود و در اینجا است که عنوان انسان 250ساله به کار برده می‌شود. ایشان فرموده‌اند که اوّلین بار در زندان و در سال 1350 این اصطلاح را ابداع کرده‌اند. قدیمی‌ترین سخنرانی ایشان که در حال حاضر موجود است نشان می‌دهد که معظّمٌ‌له اوّلین بار این نظریه را در فروردین سال 1351 و در حسینیّه‌ی ارشاد تهران ابراز کرده‌اند و بعد در بهمن ماه همان سال در قالب سخنرانی‌های کتاب «همرزمان حسین علیه‌السّلام» آن را تکرار میکنند و بسط بیشتری می‌دهند.
در ادامه دوران امامت را به چهار دوره تقسیم میکنند. ایشان تأکید میکنند که تمام ائمّه علیهم‌السّلام در طول 250 سال امامت، لحظه‌ای از جهاد و مبارزه دست نکشیده‌اند. و برای توضیح این مطلب، به بیان سیره‌ی مبارزاتی اهل بیت علیهم‌السّلام می‌پردازند.
در گفتار ششم و هفتم شرح بیشتری را نسبت به اقدامات حادّ امامان چهارم تا هفتم ارائه می‌دهند. در گفتارهای هشتم تا دهم نیز نحوه‌ی برخورد این بزرگواران با شعرا و علمای درباری، حمایت‌های ایشان از امامزادگان انقلابی و همچنین بحث تقیّه به‌عنوان یک تاکتیک مبارزاتی را به‌طور نسبتاً مبسوطی شرح میکنند.
برخی از ویژگی‌های در ادامه می‌آید:
1- از آنجا که کتاب «همرزمان» حاصل سخنرانی‌های متوالی معظّمٌ‌له در یک هیئت است، انسجام خاصّی در مطالب آن وجود دارد.
2- هر گفتار این کتاب، دقیقاً در قالب یک سخنرانی وجود دارد که با یک خطبه و مقدّمه آغاز می‌شود و با روضه و دعا ختم می‌شود. این ویژگی باعث ارتباط گرفتن بیشتر مخاطب با کتاب و مطالب آن می‌شود.
3- مطالب متعدّدی در این کتاب وجود دارد که در کتاب انسان 250ساله به خاطر اقتضائات آن کتاب، نیامده است. یکی از این نوع مطالب، تازیانه‌های اخلاقی و یا پندهای اجتماعی است که سخنران خوش‌بیان جلسات، بر جان مخاطب خود می‌نوازد و او را متنبّه می‌کند.
4- مخاطب با مطالعه‌ی کتاب «همرزمان» به‌گونه‌ای با برخی از نکات تاریخی آن دوران آشنا می‌شود. و متعجّب می‌شود که چگونه یک جوان 33 ساله مسلّط به بحثهای روایی و تاریخی بوده است. و تعجّب او زمانی بیشتر می‌شود که بداند چند ماهی از آخرین زندان ایشان نگذشته است و با این حال، با چه صراحتی به بیان نکات سیاسی اسلامی می‌پردازد. در دورانی که روش مبارزاتی اسلامی توسّط علاقمندان به مارکسیسم به سخره گرفته می‌شد.
در پایان باید افزود که ارزش این کتاب با مطالعه‌ی آن برای مخاطب محترم کشف خواهد شد و این توضیحات یقیناً او را بی‌نیاز از مراجعه‌ی مستقیم به کتاب نمی‌کند.
زمان و چگونگی سخنرانی آیت الله خامنه‌ای
این کتاب مشتمل بر ۱۰ سخنرانی معظّمٌ‌له در ماه محرّم سال ۵۱ است. ایشان بین سالهای ۴۶ تا ۵۵ به طور متناوب در مناسبتهای مذهبی به تهران مسافرت میکردند و در جلسات مختلف به ایراد سخن میپرداخته‌اند. در محرّم سال ۵۱ به تهران عزیمت میکنند و در هیئت انصار الحسین علیه‌السّلام و برخی از جلسات دیگر به سخنرانی می‌پردازند. هیئت انصار الحسین علیه‌السّلام از هیئتهای پرشور و انقلابی تهران بود و بسیاری از مبارزان انقلابی در جلسات این هیئت شرکت میکردند و سخنرانان این جلسه نیز از میان روحانیان انقلابی انتخاب می‌شدند. معظمٌ‌له از ابتدای تأسیس این هیئت بارها در آن سخنرانی کرده بودند. نفس سخنرانی در این جلسه، یک اقدام انقلابی از سوی ایشان تلقّی می‌شد.
ایشان از سوّم محرّم تا ۱۲ محرّم از ساعت ۷:۳۰ تا ۹ صبح در این هیئت بیانات خود را در موضوع سیره‌ی امامان معصوم علیهم‌السّلام در قالب طرح انسان ۲۵۰ ساله مطرح میکنند. تمرکز اصلی این بیانات بر تحلیل زندگی امام سجّاد علیه‌السّلام تا امام کاظم علیه‌السّلام است. چهار امام عزیزی که در اذهان متشرّعان آن زمان بیشتر به عنوان افرادی ساکت و منزوی معروف بوده‌اند.
مباحث مطرح در بخش‌های کتاب
جلسه‌ی اوّل این بیانات به مباحث کلّی مربوط به بحث امامت و گونه‌های مختلف تحقیق در این بحث و هم فهرست مباحثی که در روزهای بعد مطرح خواهند کرد اختصاص یافته است.
در جلسه‌ی دوّم درباره‌ی اهمّیّت شناخت امامان و توطئه‌های دشمنان برای تحریف چهره‌ی مبارزاتی و مجاهدانه‌ی این بزرگواران بحث شده است.
جلسه‌ی سوّم مربوط به مقامات و وظایف امامان است و در جلسه‌ی چهارم طرح انسان دویست و پنجاه ساله تشریح می‌شود و معانی مختلف جهاد و منظور از مجاهد بودن ائمّه علیهم‌السّلام روشن می‌گردد.
جلسه‌ی پنجم این بیانات به تقسیم دوران امامت به چهار دوره و توضیح مختصر هر کدام از دوره‌ها سپری شده است.
معظّمٌ‌له در جلسه‌ی ششم با اشاره به کار نشدن بر روی دوره‌ی چهارم امامت که از زمان امام سجّاد علیه‌السّلام تا امام عسکری علیه‌السّلام است، بحث از این دوره را آغاز کرده‌اند. در این جلسه به شرح تحلیلی تلاشهای مجدّانه‌ی امام سجّاد و امام باقر علیهم السّلام پرداخته‌اند.
جلسه‌ی هفتم که مصادف با روز نهم محرّم است، شامل توضیح سیره‌ی سیاسی و اجتماعی امام صادق علیه‌السّلام و بررسی روایات تاریخی مربوط به ایشان است. در این جلسه بحث مختصری از حیات سیاسی امام کاظم علیه‌السّلام و همچنین موضع‌گیری‌های ائمّه علیهم‌السّلام نسبت به قیام‌های امامزادگان انقلابی و نیز تعریف صحیح تقیّه شده است.
روز عاشورا، جلسه به روز هشتم خود رسیده است. آیت‌الله خامنه‌ای در این جلسه به برخوردهای تند ائمّه‌ی دوره‌ی چهارم با خلفا و علمای درباری و همچنین بحث بهره‌گیری ایشان از شعرای مجاهد پرداخته‌اند.
روز نهم جلسه اختصاص به بحث امامزادگان انقلابی دارد. البتّه این جلسه بیشتر به شرح موضع‌گیری امام صادق علیه‌السّلام درباره‌ی قیام زید اختصاص یافته است. شایان ذکر است که نام چندین نفر از امامزادگان در چندین جلسه از جلسات این سخنرانی‌ها آمده و شرح کوتاهی درباره‌ی آنها داده شده است.
روز دوازدهم محرّم که با روز دهم این سلسله جلسات مصادف شده است به توضیح مختصری درباره‌ی تقیّه اختصاص یافته است و نکات نو و ارزنده‌ای در این موضوع به مخاطبان عرضه شده است.
این بیانات -همان‌طور که خود ایشان هم در برخی از جلسات اشاره کرده‌اند- بیش از آنکه یک سخنرانی باشد، یک بحث تحلیلی و علمی است. ایشان به ذکر کلّی نظرات خود اکتفا نکرده‌اند و برای هر موضوعی که مطرح میکنند، شواهد متعدّد تاریخی و روایی را پیش روی مخاطب می‌گذارند.
مراحل تدوین کتاب
مراحل کار بر این سخنرانی‌ها به این صورت بود که ابتدا صوت بیانات به دقّت پیاده‌سازی و بازشنوایی مکرّر شد. با توجّه به اینکه نوع متن، به صورت گفتاری بود، ویراست مختصری بر روی آن اعمال گردید تا مخاطب ارتباط بهتری با متن پیدا کند.
این کتاب پایان راه نیست بلکه آغازی است برای آشنایی صحیح با سیره‌ی پربهجت و درس‌آموز اهل‌بیت علیهم‌السّلام و بر دانشمندان تاریخ اسلام است تا با بهره‌گیری از نکات و سرخط‌های ارائه‌شده‌ی در این کتاب، دَین خود را نسبت به این بزرگواران و جامعه‌ی اسلامی ادا نمایند.
