گفت‌وگو| وضعیت دینداری مردم قبل و بعد از انقلاب

گرچه وضعیت مناسک و مظاهر دینی و آنچه امروز در جامعه به خصوص طی 42 سال پس از انقلاب رخ داده، آرمانی و مطلوب نیست، ولی مسلما با وضعیت مناسک و مظاهر دینی پیش از انقلاب اصلاً قابل مقایسه نیست.

پایگاه جریان شناسی اسباط؛ مخالفت با احکام الهی و توهین به مقدسات اسلامی یکی از مهم‌ترین عواملی بود که سبب قیام مردم علیه رژیم فاسد پهلوی شد. مردم با قیام علیه پهلوی به دنبال تشکیل حکومت اسلامی بودند و وقتی دشمن متوجه این خواسته به حق مردم شد از هیچ تلاشی برای زیر سؤال بردن اسلامیت انقلاب نکرد و در این زمینه شبهات مختلفی را مطرح کرد.

یکی از شبهات مطرح این است که مردم پیش از انقلاب دیندارتر بودند تا پس از انقلاب. پایگاه جریان شناسی اسباط نیز برای بررسی این موضوع گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی لیالی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی انجام داده که در ادامه متن آن تقدیم حضور علاقه‌مندان می‌شود؛

 

اسباط: استاد یکی از پرسش‌های جدی که همیشه مطرح بوده و اکنون نیز مطرح است، مقایسه وضعیت دینداری مردم قبل و بعد از انقلاب است. یعنی آیا وضعیت دین و دینداری مردم در جامعه پس از انقلاب بهتر شده است یا بر عکس. دیدگاه شما در این‌باره چیست؟

پرسش مهمی است که برای پاسخ به آن باید به چند نکته توجه کرد؛

نخست: آگاهی و اطلاعات ما از وضعیت مظاهر و مناسک دینی قبل از انقلاب بسیار بسیار اندک است، اگر بخواهیم اطلاعاتی درباره مظاهر و مناسک دینی پیش از انقلاب به دست آوریم باید به سراغ برخی از کتاب‌ها و گزارش‌های تاریخی برویم که امروزه اجمالاً در دست ما نیست، به همین دلیل نسل جوان و بسیاری از فرهیختگان، اطلاعاتشان نسبت به نظام سیاسی گذشته و نظام پهلوی اندک است.

دوم: نسبت به مظاهر و مناسک دینی قضاوت کلی نمی‌توان داشت. باید گفت منظور کدام یک از مظاهر و مناسک دینی است.

سوم: گرچه وضعیت مناسک و مظاهر دینی و آنچه امروز در جامعه به خصوص طی 42 سال پس از انقلاب رخ داده، آرمانی و مطلوب نیست، یعنی با وضعیت آرمانی و مطلوب بسیار فاصله داریم، ولی مسلما با وضعیت مناسک و مظاهر دینی پیش از انقلاب اصلا قابل مقایسه نیست.

 

اسباط: استاد مقداری به صورت مصداقی تر درباره گسترش مناسک و مظاهر دینی پس از انقلاب بفرمایید.

انقلاب با شعار استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی که محصول جمهوری اسلامی، حاکمیت، حکومت و دولت دینی است، به پیروزی رسید. مسلماً در دولت و حکومت دینی، مظاهر و مناسک دینی پر قوت و پر جلوه مشاهده می‌شود.

انقلاب اسلامی برای بازگشت به دین، دیانت و مظاهر و ارزش‌های دینی به وجود آمد و بر این اساس به همان میزانی که پس از انقلاب در این سال‌ها شاهد افزایش علم و آگاهی بودیم، یکی از آگاهی‌ها، آگاهی‌های دینی و معارف و مظاهر دینی بوده است.

به برکت انقلاب اسلامی شاهد گسترش حجم عظیمی از مظاهر و مناسک دینی در جامعه بوده‌ایم که حوزه‌های علمیه، مدارس دینی، مساجد، حسینیه‌ها، تکایا و بسیاری از مراکزی که مظهر مناسک و مظاهر دینی هستند از جمله آن‌هاست و این‌ها قابل مقایسه با پیش از انقلاب نیست.

همچنین شاهد گسترش نمازهای جمعه، جماعات، هیأت‌ها، عزاداری‌ها، مراسمات اعتکاف، اربعین و عاشورا بودیم، در حالی که پیش از انقلاب یا چنین مراسم‌هایی نبوده یا اگر بوده بسیار فردی بوده است نه جمعی.

به برکت انقلاب اسلامی و با نفس قدسی امام راحل و شهدا شاهد گسترش فرهنگ جهاد، شهادت، ایثار، معنویت و اخلاق بودیم که از مهم‌ترین مناسک و مظاهر دینی پس از انقلاب است. همچنین گسترش پدیده حجاب و عفاف برای بانوان جامعه و گسترش برگزاری مراسم‌های ادعیه، مناسبت‌های دینی، دعاهایی همانند کمیل، ندبه و عرفه از مصادیق گسترش مظاهر و مناسک دینی است که قابل مقایسه با پیش از انقلاب نیست.

نکته دیگر درباره گسترش مناسک و مظاهر دینی گسترش معارف، جلسات و حلقات قرآن است. همچنین شاهد گسترش حفظ، آموزش و تفسیر قرآن هستیم که پیش از انقلاب یا وجود نداشته یا بسیار ناچیز بوده است.

برچیده شدن مظاهر و مناسک فساد و فحشا که ضد ارزش‌های الهی و اخلاقی بود از دیگر نکات است. در جامعه‌ی پیش از انقلاب در عرصه حاکمیت و حکومت بسیاری از ارزش‌های ضد اخلاقی و ضد دینی در جامعه ترویج و تشویق می‌شد. در آن زمان تنها موضوع منع حجاب مطرح نبوده بلکه برگزاری مجالس عزای امام حسین(ع) نیز ممنوع بوده است.

 

اسباط: البته پیش از انقلاب متدینین نیز دیندار بودند.

بله؛ دینداری متدینین دینداری فردی بود نه دینداری جمعی. یعنی اظهار وجود جمعی برای اجرای مناسک دینی نداشتند. همچنین دین در عرصه جامعه و اجتماع، حاکمیت و حکومت، سیاست، مدیریت و اداره کشور وجود نداشت اگر نگوییم ممنوع بود.

 

اسباط: استاد تلاش دشمنان به چه میزان در دینداری مردم تأثیر داشته است؟

آنچه در طی این 42 سال پس از انقلاب در عرصه گسترش مناسک و مظاهر دینی اتفاق افتاده را باید در کنار تلاش‌های دشمنان بررسی کرد. یعنی باید موضوعاتی همانند گسترش تهاجم، ناتو و شبیخون فرهنگی دشمنان و تلاش آن‌ها برای مقابله با دین، معرفت دینی، مظاهر دینی و شعائر دینی در قالب ابزارهایی همانند ماهواره‌ها، شبکه‌های اجتماعی، رسانه‌ها را دید.

 

اسباط: استاد اگر نکته پایانی دارید، بفرمایید.

به لطف خدا در جامعه ایران اسلامی پس از انقلاب وضعیت دینداری مردم و گسترش گزاره‌ها، معارف و مناسک دینی بسیار پیشرفت کرده و این نبود جز به برکت نفس قدسی حضرت امام(ره) و شهدا و زحمات عالمان و مجاهدانی که در عرصه گسترش دین و دینداری زحمات بسیاری را متحمل شده‌اند.

انتهای پیام/