وقتی به برنامه‌های فرهنگی پهلوی نگاه می‌کنیم کشور به سمت بهایی‌شدن حرکت می‌کرد. پزشک مخصوص شاه عبدالکریم ایادی، تا هویدا که نخست‌وزیر شاه و قبل از آن حسین اعلا و وزیر آموزش و پرورش و وزیر جنگ و بازرگانی، و حتی ثابتی همه بهایی بودند.
ما باید بدانیم که اجرای دین خدا هزینه دارد، باید هزینه را پرداخت؛ بنابراین تبلیغاتی که می‌شود از نظر ما از روی انصاف نیست، کما اینکه می‌گویند در زمان شاه وضعیت حوزه بهتر بود. چنین ادعایی هم صحیح نیست. در آن زمان حوزه برنامه نداشت و بسیاری از طلبه‌ها با انحراف‌های فکری مواجه می‌شدند.
گرچه وضعیت مناسک و مظاهر دینی و آنچه امروز در جامعه به خصوص طی 42 سال پس از انقلاب رخ داده، آرمانی و مطلوب نیست، ولی مسلما با وضعیت مناسک و مظاهر دینی پیش از انقلاب اصلاً قابل مقایسه نیست.
شاید مهمترین خصیصه‌ای که از آغاز مبارزه با طاغوت در وجود این شخصیت عزیز و بی‌نظیر می‌توان مشاهده کرد توجه به ایجاد جریان‌های التقاطی در عرصه فرهنگ و سیاست بود. سال‌ها قبل از پیروزی انقلاب، ایشان به جریان مجاهدین خلق توجه داشتند.
جریان های موجود در حوزه علمیه را می‌توان به سه جریان متجمد، متجدد و مجدد، تقسیم کرد. جریان متجمد، جریانی است که دنباله روی سلف بوده و از میراث سلف، تجاوز نمی کند. جریان های متجدد، مروج و دنباله روی نظامات و فرآورده های غربی و مدرنیته هستند. جریان مجدد هم به جریان فکری اطلاق می شود که تحول و پیشرفت رو به جلو را بر اساس آموزه های اصیل دینی دنبال می کند.
عرفان یک دانش و قابل نقد است. باید به موضوع عرفان به عنوان یک نظریه و دانشی که ممکن است مصادیق درست و مصادیق نادرست داشته باشد، نگاه علمی داشته باشیم. جریان‌هایی در حوزه علمیه قم و حوزه علمیه مشهد هستند که در نقد بزرگان و شخصیت‌های علمی و دینی تندروی می‌کنند تا جایی‌که به یک مرجع تقلید هم رحم نمی‌کنند و حکم تکفیر برایش صادر می‌کنند.
حوزه انقلابی حوزه‌ای است که در میان جامعه باشد در میان جامعه بودن یکی از شاخصه‌های اساسی است. کسی که بگوید من به مردم و اجتماع کاری ندارم و به غیر از خودم و خانواده‌ام با کسی کاری ندارم یقیناً انقلابی نیست. در آموزه‌های دینی داریم که معصومین از عدم ارتباط گیری‌ها و انزوا طلبی‌ها نهی کردند.
اشاره: چالش‌ها و آسیب‌های تبلیغ، سازمان‌های موازی در امر تبلیغ و عدم اتخاذ رویکرد تخصصی در آن امروز تبلیغ دینی را در کشور به سمت‌وسویی کشانده که اثرگذاری آن با شک و ابهام بسیاری همراه است و علاوه بر این ارزیابی دقیقی هم از نتایج تبلیغ در سراسر کشور وجود ندارد، این ضعف و آسیب در عرصه تبلیغ روی کار آمدن گروه‌های جهادی تبلیغی را به همراه داشته که خود این مسأله هم گاهی با چالش‌هایی همراه شده است، در این رابطه پژوهشگر پایگاه تخصصی جریان‌شناسی اسباط گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام سید محمد مطلبی‌پور، مدیر مؤسسه تبلیغی جهادی میقات ترتیب داده است.
شما وجود یک سیستم واحد در عرصه تبلیغ را چقدر ضروری می‌دانید؟
درآمد:
نواندیشی دینی یکی از سر‌فصل‌های مهم و کاربردی در حوزه‌های علمیه است. امروزه تقریبا در بسیاری از نشست‌های علمی، ابعادی از این سرفصل مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. شناخت نواندیشی‌دینی و مبانی آن و آشنایی با نظر امام و رهبری پیرامون این سرفصل، از مهمترین مباحث موجود است؛ لذا برآن شدیم تا با مصاحبه‌ای با حجت الاسلام صبوری به بررسی ابعاد مختلف این سرفصل بپردازیم. حجت الاسلام صبوری از جمله پژوهشگران جوان حوزه هستند که چندین سال به عنوان مدرس سطوح عالی مشغول به تدریس بوده‌اند؛ کتاب‌های «الأصول فی الفقه، تطبیق القواعد و احکام غیبت و دروغ» تاکنون از ایشان به چاپ رسیده است. وی علاوه بر «قواعد فقه حکومتی»، «حلقات» شهید صدر را نیز تدریس می‌کند. اخیرا ایشان در زمینه فقه نظام ورود بسیار جدی داشته‌اند و از طرف آیت الله اعرافی به دبیری شورای سیاست گذاری فقه معاصر منصوب شده‌اند. در ادامه توجه شما مخاطبین عزیز را به متن مصاحبه جلب می‌کنیم:
اشاره: « اسباط » در رابطه با جریان شناسی جریانات موجود در حوزه علمیه و علوم دینی برای آگاهی و بصیرت دهی اجمالی از جریان روشن‌اندیشی دینی و حوزوی در حوزه‌های ایران و کشورهای اسلامی و نقشی که این جریان ها و مراکز مرتبط با این جریان ها در حوزه علوم دینی و بین طلاب دارند و آسیب‌شناسی آن ها، گفت و گویی را در همین زمینه با حجت الاسلام محمد علی لیالی مولف، محقق، پژوهشگر و استاد حوزه و دانشگاه و عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و معارف انجام دادیم که در ادامه می خوانید.
حجت الاسلام محمدعلی لیالی علاوه بر تحصیل در دروس خارج فقه، اصول، فلسفه حوزه علمیه دارای مدرک لیسانس و فوق لیسانس فلسفه و تاریخ تشیع و مدرک دکترای شیعه نیز می باشند.
