-
دوشنبه, ۱۳ مرداد ۱۳۹۹، ۰۹:۰۰ ب.ظ
روز ۱۳ آبان بنا به دعوت حضرت امام جلسه‌ی مشترک مراجع قم در منزل امام تشکیل گردید و مسئله‌ی بی‌اعتنابی دولت نسبت به خواست علما مورد بحث قرار گرفت. در این جلسه تصمیم گرفته شد مجددا با ارسال تلگراف به شاه و علم و انتشار آن در بین مردم، رژیم را وادار به تسلیم نمایند. حضرت امام در ۱۵ آبان به شاه تلگرافی شدیداللحن ارسال کردند...
شور و هیجان وصف ناشدنی مردم از نامه‌ی امام به شاه
انتشار این نامه در بین مردم شور و هیجانی وصف ناشدنی به بار آورد. این اولین باری بود که پس از سال‌ها یک مرجع شیعه این گونه با شاه ایران سخن می‌گوید. اینجا بود که کم کم توان رهبری سیاسی حضرت امام برای روحانیون و مردم روشن شد و بیشتر نامه‌ها، بیانیه‌ها، تلگراف‌ها به سوی معظم له ارسال می‌گردید.
حضرت امام در همان روز تلگراف شدیداللحن دیگری خطاب به علم نوشتند:
«معلوم می‌شود شما بنا ندارید به نصیحت علمای اسلام که ناصح ملت و مشفق امت‌اند، توجه کنید.» حضرت امام اضافه کردند که:
«اگر گمان کردید می‌شود با زور چند روزه، قرآن کریم را در عرض اوستای زردتشت، انجیل و بعض کتب ضاله قرار داد… و کهنه‌پرستی را می‌خواهید تجدید کنید، بسیار در اشتباه هستید. اگر گمان کردید با تصویب نامه‌ی غلط و مخالف قانون اساسی می‌شود پایه‌های قانون اساسی را که ضامن ملیت و استقلال مملکت است، سست کرد و راه را برای دشمنان خائن به اسلام و ایران باز کرد، بسیار در خطا هستید.».
حضرت امام در پایان به علم اخطار کرد یا به اطاعت خداوند، قانون اساسی، قرآن و علمای ملت در آیید یا «علمای اسلام درباره‌ی شما از اظهار عقیده خودداری نخواهند کرد.«
آیت الله گلپایگانی، نجفی و شریعتمداری نیز تلگراف‌هایی را به شاه و علم مخابره نمودند. ولی لحن تلگراف‌های حضرت امام در آن فضای اختناق‌آمیز چنان هیجان‌انگیز بود که همه چیز را تحت الشعاع خود قرار داده بود.
قم به حرکت در می‌آید
مدتی از تلگراف امام خمینی و سایر مراجع به نخست وزیر گذشت و پاسخی نیامد. عَلم می‌خواست با سکوت قضیه را به دست فراموشی بسپارد؛ اما درک عمیق مراجع از اهداف رژیم و حساسیت روحانیون و مردم متدین قم عمیق‌تر از آن بود که علم تصور می‌کرد. رؤیت هلال جمادی الثانی (۸ آبان) خبر از فرارسیدن دهه‌ی فاطمیه می‌داد. این دهه موقعیتی مناسب برای اظهار نظر روحانیون در مجالس عزاداری بود.
وعاظ معروف قم، حجت الاسلام حاج شیخ مرتضی انصاری، حاج سید محمد آل طه و حاج سعید اشراقی در مجالس مختلف سخن خود را به اعتراض به دولت می‌کشاندند و به مردم مذهبی هشدار می‌دادند که تغییر سوگند به «قرآن» به، سوگند به »کتاب آسمانی» و حذف شرط اسلام نشان از توطئه‌ای برای دین‌زدایی است.
جامعه‌ی مدرسین که تازه فعال شده بود و با این نام حضور خود را اعلام کرده بود، با مشورت مراجع، مجلس عزایی را در سوم جمادی الثانی (۱۰ آبان)، روز وفات فاطمه‌ی زهرا سلام الله علیها، در مسجد اعظم قم برپا کرد. این مجلس که قبلا با اطلاعیه‌ای از کلیه‌ی مردم دعوت به عمل آورده بود، مورد استقبال شدید مردم قرار گرفت. حضرت امام با سایر مراجع و علمای طراز اول قم نیز در این اجتماع حضور داشتند. در این مجلس آیت الله مکارم شیرازی یکی از مدرسین و حجت الاسلام حاج شیخ مرتضی انصاری خطیب شهیر قم سخنرانی کردند.
انقلابی‌گری آیت الله مکارم شیرازی
آیت الله مکارم سخن خود را پیرامون حقوق زن از دیدگاه اسلام آغاز کرد. وی در این این باره گفت:
«دنیای امروز می گوید: زن و مرد باید حقوق مساوی داشته باشند، ولی اسلام می‌گوید: درباره‌ی حقوق زن و مرد باید عدالت کاملا رعایت شود و میان این فرق بسیار است.» وی پس از اشاره به تفاوت آفرینش طبیعت زن و مرد، و اهداف آفرینش از این دو جنس اضافه کرد که «عدالت می‌گوید در اجتماع انسانی باید به کاری بپردازد که ساختمان جسم و جان او برای آن آفریده شده… اگر ما بخواهیم مساوات را در تمام شئون زندگی میان این دو جنس مختلف برقرار سازیم، مسلما ظلم کرده‌ایم.» وی گفت: آیا جنس زن را «بازیچه ی دست این و آن قرار دادن صحیح است؟«
آیت الله مکارم سپس به تحلیل تصویب نامه پرداخت و آن را مخالف اسلام و قانون اساسی اعلام کرد. وی گفت از نظر اسلام «مقدرات مسلمان را به دست نامسلمان‌ها سپردن از نظر شرعی جایز» نیست.
وی در مورد قانون اساسی گفت: قانون اساسی «خون بهای جمعی از مسلمانان است. آنها برای جنبه‌های مذهبی این قانون قربانی‌ها دادند.«
وی در مورد افکار عمومی اعلام کرد: «این تصویب‌نامه اگر فرضا پنج هزار یا ده هزار رأی موافق داشته باشد، ۱۹ میلیون رأی مخالف دارد. آیا این جمعیت عظیم که امروز به عنوان اعتراض در این خانه‌ی خدا اجتماع کرده‌اند، مردم این کشور نیستند؟«
تهدید امام به اجتماع مردم در بیرون از قم
آقای حاج انصاری نیز پس از تبیین نهضت انبیاء و استقامت آنان به تبیین لایحه پرداخت و به سانسور دولت اعتراض کرد و گفت: «از شهرها نامه می‌فرستند و تلگراف می‌کنند، ولی سانسور می‌شود…. ای کاش آزادی به زن‌های مسلمان می‌دادند و اعلامیه‌های آنها هم چاپ می‌شد. یک زن پتیاره در شیراز اعلامیه داد، فورا در جراید منعکس شد؛ ولی آیات و حجج همه داد می‌زنند، صدایشان به گوش کسی نمی‌رسد! چاپخانه‌های قم می‌گویند، نمی‌توانیم اعلامیه‌ی آقایان را چاپ کنیم.» در آن روز غیر از این جلسه، مجلس بزرگ دیگری توسط آیت الله حاج شیخ مرتضی حائری در مسجد امام حسن برقرار شد که سید محمد آل طه سخنران آن بود و پس از جلسه تظاهراتی علیه دولت شکل گرفت. در این مجالس از مردم خواسته شد تا چند روز دیگر صبر کنند و آرامش خود را از دست ندهند.
مردم چند روز دیگر صبر کردند، اما نه تنها از پاسخ دولت خبری نشد، بلکه اسدالله عَلم طی سخنانی کنایه‌آمیز اعلام کرد، برای جلوگیری از روند اصلاحات ارضی تحریکاتی در جریان است که به قوای انتظامی دستور جلوگیری از هر بی‌نظمی را صادر کرده است. مراجع و علما مجددا با ارسال تلگراف به شاه و نخست وزیر و انتشار آن در بین مردم رژیم را تحت فشار قرار دادند. بی اعتنایی دولت بار دیگر بازاریان متدین قم را به هیجان آورد و در صبح روز ۲۰ آبان با تعطیل کردن بازار به سمت مسجد اعظم دست به یک راهپیمایی آرام زدند و خود را به درس امام خمینی در مسجد اعظم رساندند.
یکی از بازاریان ضمن بیان فلسفه‌ی حضور خود از حضرت امام خواست تا تکلیف مردم را نسبت به دولت روشن کند. حضرت امام در ضمن پاسخ به احساسات مردم متدین قم فرمودند:
«به مقامات دولتی اطلاع دهند که بیش از این با احساسات مردم بازی نکنند. علمای اسلام دست بردار نیستند. اگر آنها خیال می کنند با امروز و فردا کردن می‌توانند موضوع را مسکوت بگذارند، اشتباه است… صحبت خطر برای اسلام است. علمای اسلام نمی‌توانند ساکت بمانند…. اگر روزی بنا شود که با کمک شما بخواهیم عملا به دولت نشان بدهیم، جمعیت این قدر نخواهد بود. آن روز جمعیتی جمع شود که این جا، جا نگیرند و باید در بیرون قم اجتماع کنند.» حضرت امام در پایان سخنان خود از مردم خواستند تا چند روز دیگر صبر کنند.
تحرک مردم قم لحظه‌ای از حرکت باز نایستاد و از آغاز نهضت علما در مورد انجمن های ایالتی و ولایتی تقریبا در قم «هر روز راهپیمایی می‌شد و [مردم] به خانه‌ی علما می‌رفتند.» مردم قم در سخت‌ترین شرایط، استقامت، بردباری و شور و هیجان خود را از دست ندادند و در تمام حرکت‌ها پیشگام و الهام بخش سایر نقاط ایران بودند.
ادامه دارد...
منبع: «سه سال ستیز مرجعیت شیعه» نویسنده روح الله حسینیان
