نقد و بررسی فیلم | رسوایی, تصویر ابتر و دارای قابلیت انحراف و برداشت‌­های نادرست از روحانیت

رسوایی علیرغم تصویر «آرمانی» از روحانیش، فیلم «مانع»ی نیست و شاید به هر دلیلی به سایر ارکان اخلاق و آموزه­‌های رفتاری دین توجه کامل و دقیقی نداشته و از همین جهت هم آسیب‌­های جدی در برداشت­‌های مخاطبان و نوع نگاهی که مروج و مبلغ آن است به همراه داشته است. 

 

رسوایی مصداق یک روحانی طَبِیبٌ دَوَّارٌ بِطِبِّهِ 

فیلم سینمایی رسوایی به‌کارگردانی مسعود ده نمکی در سال 1391 با کسب نمره 6.3 از 10 در مرجع ارزش‌گذاری سینما و تلویزیون از سوی مردم، نشان می‌دهد عموم مردم رسوایی را اثری متوسط اما مفید برای تماشا ارزیابی می‌کنند.

قصه از این قرار است که افسانه(الناز شاکردوست) دختر بدنام محل که مورد توجه همسایه‌ای است به علت بدهی‌های خود و پدرش تحت فشار و در آستانه فروپاشی کامل اخلاقی است. او پس از ربودن سفته‌های پدرش به هنگام فرار با حاج یوسف (اکبر عبدی) روحانی زاهد محل برخورد می‌کند. حاج یوسف در مسیر کمک به افسانه دچار مشکلاتی می‌شود.

در روایت فیلم، دختر بدنام محل طی وقایعی با روحانی عارف­ مسلک برخورد می­‌کند و در خانه او پناه می‌­گیرد و همین موقعیت سبب مواجهه و همراهی چند روزة این دو در روند مشکلات دختر و کمک‌های روحانی به او می­‌شود.

 

روحانی فیلم؛ تصویری آرمانی از پناهگاه مردم

حاج یوسف را می‌­توان یک تصویر آرمانی دانست از روحانیت و نوع اخلاق و رفتاری که جامعه از این طیف مهم اجتماعی و دینی توقع دارد. اینکه روحانی بایستی بی­‌هیچ پرده و فاصله و حائلی، مواجه‌ه­ای روشن و طبیبانه با مردم- همه قشرهای مردم حتی زنان بدنام و بدکاره- داشته باشد که مردم با دیدن او یاد رسول­الله(ص) بیفتند.

در فیلم رسوایی روحانی قصه در مواجهه با دختر بدنام داستان این ویژگی را دارد و پناهگاهی برای او می­‌شود و دستی برای یاریش؛ به قول فیلم به دنبال این است که «دستش را بگیرد و نه مچش را»!

اما نکته قابل ­توجه و تأمل این است که صرف توجه به این وجه آرمانی از روحانی در فیلم رسوایی، بی‌­توجه به سایر ارکان اخلاق اسلامی و اصول رفتار دینی، باعث می­‌شود که یک تصویر ابتر و دارای قابلیت انحراف و برداشت‌­های نادرست در داستان شکل بگیرد.

اگر در اخلاق اسلامی طبیب دوار بودن برای جانشینان پیامبر مورد تأکید بوده-به درستی- دوری از مواضع تهمت هم سفارش اکید بوده و اتفاقا در همین منظومه منتظم و متناسب و متوازن است که دنیای آموزه­‌های دینی بر مدار رفتاری کامل و «جامع» و «مانع» شکل می­‌گیرد.

و دقیقا به همین دلیل است که رسوایی علیرغم تصویر «آرمانی» از روحانیش، فیلم «مانع»ی نیست و شاید به هر دلیلی به سایر ارکان اخلاق و آموزه­‌های رفتاری دین توجه کامل و دقیقی نداشته و از همین جهت هم آسیب‌­های جدی در برداشت‌های مخاطبان و نوع نگاهی که مروج و مبلغ آن است به همراه داشته است. روحانی فیلم که انصافا با بازی فوق­‌العاده و نبوغ‌آسای اکبر عبدی یکی از ماندگارترین تصویرها از روحانی را در فیلم‌های سینمای پس از انقلاب به تصویر کشیده،  در حقیقت امر، می‌توانست «آرمانی» باشد که بر مدار همه اصالت‌­ها و شاخص‌­های رفتار دینی عمل کند و نه تنها یک وجه ناقص.

اینکه روحانی پناهگاه مردم است و بایستی طبیب و همراه و یاور همه مردم- از مومن گرفته تا بدنام- باشد بی­‌تردید نکته­ ای درست و حتی قله‌­ای در اخلاق اسلامی است، اما تمام ماجرا و همه حقیقت نیست و به قول معروف «هزار نکته باریک‌­تر ز مو اینجاست»!

روحانی فیلم مشخصا از مواضع تهمت دوری نمی‌­کند و خود را در غرقاب اتها‌م­‌های عیان مردمان کوچه و بازار قرار می‌­دهد. چرا؟ تنها به خاطر ادامه یافتن درام یا به منظور دیگری؟!

ادامه دارد...